عفونت ادراری
عفونت ادراری (UTI) یکی از شایع‌ترین عفونت‌ها در انسان است که اصولا هر قسمت از دستگاه ادراری یعنی کلیه‌ها، حالب‌ها، مثانه و مجرای ادراری را درگیر می‌کند. این عفونت بیشتر در بخش تحتانی دستگاه ادراری یعنی مثانه و مجرای ادراری خود را نشان می‌دهد. طبق آمار، زنان به میزان ۵۰% بیشتر از مردان در معرض ابتلا به عفونت ادراری قرار دارند. بروز این عفونت در مثانه می‌تواند دردناک و آزاردهنده باشد و در صورت سرایت آن به کلیه‌ها عواقب جدی ایجاد می‌شود. از علائم متداول آن می‌توان به تمایل شدید به دفع ادرار و احساس درد و سوزش هنگام ادرار اشاره کرد. عامل بیشتر عفونت‌های ادراری باکتری است، اما در برخی مواقع در اثر حضور و تکثیر قارچ‌ها و در موارد نادر ویروس‌ها نیز بروز می‌کند. عفونت ادراری معمولاً براساس علائم و آزمایش نمونه ادرار تشخیص داده می‌شود. پزشکان اغلب برای درمان انواع عفونت‌های دستگاه ادراری آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کنند اما شما می‌توانید از قبل اقداماتی برای پیشگیری و کاهش خطر ابتلا به عفونت ادراری انجام دهید. در صورت عدم درمان به موقع ممکن است این عفونت، به‌خصوص اگر ناحیه فوقانی دستگاه ادراری را درگیر کرده باشد، وارد خون و باعث سپسیس شود که یک واقعه تهدیدکننده زندگی است. بنابراین اگر مشکوک به عفونت ادراری هستید، در اسرع وقت با پزشک متخصص کلیه و مجاری ادراری (اورولوژیست) تماس بگیرید.
علائم عفونت ادراری چیست؟
علائم عفونت ادراری معمولا با توجه به سن، جنسیت و اینکه چه بخشی از دستگاه ادراری آلوده شده باشد، متغیر است. در بعضی موارد ممکن است تا چند روز با هیچ علائمی مواجه نشوید و یک دفعه بروز کند. از علائم عفونت ادراری در بزرگسالان که در اثر عفونت قسمت‌های تحتانی دستگاه ادراری (مجاری ادراری و مثانه) بروز می‌کند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
سوزش ادرار
تکرر ادرار بدون دفع ادرار زیاد
تمایل برای دفع سریع ادرار
دفع ادرار خونین
دفع ادرار کدر و ابری
دفع ادراری که رنگی شبیه به کوکاکولا یا چای دارد (نشانه‌ای از وجود خون در ادرار است)
دفع ادراری که بوی شدیدی دارد
درد لگن در زنان خصوصاً در مرکز لگن و اطراف ناحیه استخوان شرمگاهی
درد مقعدی در مردان
از علائم عفونت ادراری در بزرگسالان که در اثر عفونت قسمت‌های فوقانی دستگاه ادراری (کلیه‌ها و حالب‌ها) بروز می‌کند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
احساس درد در قسمت فوقانی بدن مثل کمر و پهلوها
تب و لرز
حالت تهوع
استفراغ
خستگی
وجود خون در ادرار
گسترش عفونت ادراری در این ناحیه از دستگاه تناسلی می‌تواند منجر به فشار خون پایین، کاهش دمای بدن، شوک و مرگ شود. پس حتما پس از مشاهده علائم ذکر شده، برای درمان به موقع آن اقدام کنید. معمولا علائم عفونت ادراری در نوزادان و کودکان عبارتند از:
دمای بالای بدن به‌خصوص در ناحیه گردن، کمر یا شکم کودک
نوزاد یا کودک مدام بی‌قرار است و کم‌اشتها می‌شود
نوزاد مدام خود را خیس می‌کند
احساس بوی ناخوشایند هنگام عوض کردن نوزاد
ممکن است کودک در اثر تکرر ادرار شب دچار شب‌ادراری شود
معمولا افراد مسن، ضعیف یا افرادی که سوند ادراری دارند، در اثر عفونت ادراری با علائم زیر مواجه می‌شوند:
تغییرات رفتاری مانند احساس آشفتگی
خیس شدن بی‌اختیار شلوار
تب و لرز
احساس سوزش بیش‌ازحد و قرمزی پوست در محل سونداژ
چه کسانی بیشتر دچار این مشکل می‌شوند؟
مطمئنا این ابهام در ذهن شما شکل گرفته که عفونت ادراری از چی میاد؟ و چرا در زمان‌های خاصی با آن مواجه می‌شوید؟ اصولا انواع عفونت‌های دستگاه ادراری هنگامی اتفاق می‌افتند که باکتری‌ها از طریق مجرای ادراری وارد دستگاه ادراری شده و در مثانه شروع به تکثیر کنند. اگرچه سیستم ادراری برای جلوگیری از این مهاجمان میکروسکوپی از سلول‌های ایمنی بدن کمک می‌گیرد اما گاهی‌اوقات سد دفاعی بدن با شکست مواجه می‌شود. وقتی این اتفاق می‌افتد، باکتری‌ها تکثیر و به یک عفونت کامل در دستگاه ادراری تبدیل می‌شوند. اکثریت قریب به اتفاق عفونت‌های دستگاه ادراری ناشی از باکتری اشریشیا کلی (E. coli) است که معمولاً در سیستم گوارش یافت می‌شود. باکتری‌های کلامیدیا و مایکوپلاسما می‌توانند مجرای ادرار را آلوده کنند اما معمولا مثانه را آلوده نمی‌کنند. از علل اصلی بروز انواع عفونت ادراری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
علل ابتلا به عفونت ادراری چیست؟
افزایش سن (افراد مسن بیشتر به عفونت ادراری مبتلا می‌شوند)
استراحت طولانی‌مدت یا کاهش تحرک بعد از جراحی
سنگ کلیه
داشتن عفونت ادراری در چند هفته گذشته
انسداد مجاری ادراری در اثر بزرگ شدن پروستات، سنگ کلیه و بروز انواع خاصی از سرطان
استفاده طولانی‌مدت از سوندهای ادراری که ممکن است ورود باکتری‌ها به مثانه را راحت‌تر کند
دیابت کنترل نشده
داشتن ساختارهای ادراری غیر طبیعی از بدو تولد
یک سیستم ایمنی ضعیف شده
عدم رعایت بهداشت مناسب یا شستشوی بدن با آب غیر بهداشتی
انواع عفونت ادراری
شایع‌ترین عفونت‌های ادراری عمدتا در خانم‌ها اتفاق می‌افتند و اکثرا مثانه و مجرای ادراری را تحت تأثیر قرار می‌دهند. بسته به محل وقوع عفونت ادراری عناوین مختلفی برای آن در نظر گرفته شده است که شامل موارد زیر هستند:
عفونت مثانه (سیستیت). این نوع عفونت ادراری معمولاً به دلیل حضور باکتری اشرشیاکلی ( coli) ایجاد می‌شود. بااین‌حال، گاهی‌اوقات باکتری‌های دیگر نیز مسئول بروز آن هستند. مقاربت جنسی ممکن است منجر به التهاب مثانه شود که حتما برای ایجاد آن نیازی به فعالیت جنسی کامل نیست. جالب است بدانید که همه خانم‌ها به دلیل آناتومی خاص خود (فاصله کم مجرای ادراری تا مقعد و دهانه مجرای ادراری تا مثانه) بیشتر در معرض خطر سیستیت هستند. اگر فردی به عفونت مثانه مبتلا باشد، ممکن است تب اندک و فشار و گرفتگی در شکم و کمر را نیز احساس کند.
عفونت مجرای ادراری. این نوع عفونت ادراری می‌تواند هنگامی اتفاق بیافتد که باکتری‌های گوارشی از مقعد به مجرای ادراری گسترش یابند. ازآنجایی‌که مجرای ادراری زنان به واژن نزدیک است، عفونت‌های مقاربتی مانند تبخال، سوزاک، کلامیدیا و مایکوپلاسما می‌توانند باعث بروز عفونت مجرای ادراری شوند.
عفونت کلیه (پیلونفریت). پیلونفریت حاد یک عفونت کلیوی ناگهانی و شدید است. اگر فردی به این بیماری مبتلا شود معمولا علائم درد قسمت فوقانی کمر و پهلو، تب شدید، لرز، خستگی و تغییرات ذهنی را تجربه می‌کند. جز شرایط اورژانسی محسوب می‌شود و در صورت مشکوک شدن به آن، باید فوراً توسط پزشک ارزیابی شود.
فاکتورهای خطر شایع ابتلا به عفونت ادراری در زنان و مردان
طبق آمار، بیش از ۵۰ درصد زنان حداقل یک بار عفونت ادراری را در طول زندگی خود تجربه می‌کنند که معمولا ۲۰ تا ۳۰ درصد دچار عفونت‌های مکرر نیز می‌شوند. بهتر است بدانید که احتمال ابتلای خانم‌های باردار بیشتر از خانم‌های غیر باردار نیست اما در صورت ابتلا احتمال اینکه عفونت آن‌ها به کلیه‌ها منتقل شود بیشتر است. دلیل این امر تغییراتی در بدن در دوران بارداری است که دستگاه ادراری را تحت تأثیر قرار می‌دهد. معمولا فاکتورهای خطر ویژه زنان در مورد ابتلا به عفونت‌های ادراری شامل موارد زیر است:
آناتومی زنانه. مجرای خروجی ادرار در زنان نسبت به مردان کوتاه‌تر است و این مساله مسافتی را که باکتری‌ها باید برای رسیدن به مثانه طی کنند کاهش می‌دهد.
احتمال عفونت ادراری در زنان فعال از نظر جنسی بیشتر است. داشتن یک شریک جنسی جدید نیز خطر شما را افزایش می‌دهد.
استفاده از وسایل کنترل بارداری. زنانی‌که از دیافراگم یا مواد اسپرم‌کش برای کنترل بارداری استفاده می کنند ممکن است در معرض خطر بیشتری قرار داشته باشند.
پس از یائسگی، کاهش استروژن باعث تغییراتی در دستگاه ادراری می‌شود که شما را در برابر این عفونت آسیب‌پذیر می‌کند.
آیا امکان پیشگیری از عفونت ادراری وجود دارد؟
برای کاهش خطر ابتلا به عفونت ادراری می‌توانید کارهای زیر را انجام دهید:
مایعات فراوان، به ویژه آب بنوشید. نوشیدن آب به رقیق‌تر شدن و دفع بیشتر ادرار کمک می‌کند. این کار اجازه می‌دهد باکتری‌ها از دستگاه ادراری شما قبل از شروع عفونت دفع شوند.
در مورد خانم‌ها بهتر است هنگام شستشوی بدن خود پس از ادرار کردن و بعد از اجابت مزاج، از جلو به عقب این کار را انجام دهند تا باکتری‌های ناحیه مقعد به واژن و مجرای ادرار منتقل نشوند. سعی کنید بعد از هر بار شستشو بدن خود را با یک دستمال نخی تمیز خشک کنید.
پس از مقاربت هر چه زودتر مثانه خود را خالی کنید. همچنین برای کمک به دفع بیشتر باکتری‌ها، یک لیوان آب کامل بنوشید.
استفاده از اسپری‌های خوشبوکننده یا سایر محصولات زنانه مانند دوش واژینال و پودر در ناحیه تناسلی می‌تواند مجرای ادرار را تحریک کند.
روش کنترل بارداری خود را تغییر دهید. دیافراگم‌ها یا کاندوم‌های دارای اسپرم‌کش می‌توانند در رشد باکتری‌ها نقش داشته باشند.