سنگ کلیه و روش های درمان آن

سنگ‌شکنی:

 

سنگ ‌های کلیه یکی از مشکلات شایع اورولوژی هستند. این سنگ‌ها که در کلیه‌ ها تشکیل می ‌شوند و می ‌توانند در مسیر ادراری حرکت کنند و مشکلات زیادی را برای بیمار ایجاد کنند. درمان سنگ‌ های کلیه بسته به اندازه، موقعیت و نوع سنگ‌ ها ممکن است از روش ‌های غیر تهاجمی گرفته تا جراحی‌ های پیچیده متغیر باشد.

تشخیص سنگ کلیه

اگر پزشک به وجود سنگ در کلیه بیمار شک داشته باشد ممکن است از آزمایشات زیر برای تشخیص و پس از آن درمان سنگ کلیه استفاده کند:

 

• آزمایش خون (بررسی کلسیم و اوریک اسید در خون)
• آزمایش ادرار: به طور مثال بررسی RBC در آزمایش ادرار می‌تواند خون در ادرار را تشخیص دهد که یکی از دلایل آن می‌تواند وجود سنگ کلیه باشد.
• سی تی اسکن
• سونوگرافی

 

سنگ‌شکنی یکی از روش‌های درمانی برای از بین بردن سنگ‌ های کلیه است که در آن سنگ ‌ها بدون نیاز به جراحی باز شکسته  می‌ شوند.

برای درمان سنگ‌ های کلیه و مجاری ادراری، چندین روش مختلف وجود دارد که هر کدام بسته به اندازه، موقعیت، نوع سنگ و وضعیت بیمار، توسط پزشک متخصص کلیه و مجاری ادراری انتخاب می ‌شوند.

در اینجا به چند روش سنگ ‌شکنی که برای درمان سنگ‌های ادراری مورد استفاده قرار می ‌گیرند، اشاره می ‌کنیم:

1. 1. سنگ ‌شکنی برون ‌اندامی (ESWL):

 

در این روش، از امواج شوک یا امواج صوتی برای شکستن سنگ‌های کلیه به قطعات کوچکتر استفاده می ‌شود. این امواج از خارج بدن به سمت سنگ هدایت می‌شوند.

ویژگی‌ها:

• یک روش غیرتهاجمی است (نیاز به برش ندارد).
• بیمار معمولاً تحت بی ‌هوشی عمومی یا آرام‌بخش قرار می‌گیرد.
• برای سنگ‌های کوچک تا متوسط که در کلیه یا حالب قرار دارند، مناسب است.

مزایا: دوران نقاهت کوتاه، نیازی به بستری شدن طولانی نیست، روش دردناک کمتری دارد.

معایب: سنگ‌ها باید به اندازه‌ای کوچک باشند که توسط امواج شوک شکسته شوند.

2. سنگ ‌شکنی درون اندامی (TUL یا Ureteroscopy Lithotripsy):

در این روش، جراح از طریق یک پورتروسکوپ که به داخل مجاری ادراری وارد می‌ شود، به سنگ دسترسی پیدا کرده و از ابزارهای خاصی برای شکستن یا برداشتن سنگ استفاده می ‌کند.

ویژگی ‌ها:

• معمولاً برای سنگ‌ هایی که در حالب یا مثانه قرار دارند به کار می ‌رود.
• نیاز به بی ‌هوشی عمومی دارد.
• در صورتی که سنگ در محل ‌های دشوارتر باشد (مثل حالب بالایی یا نزدیک به کلیه)، این روش به کار می ‌رود.

مزایا: امکان برداشتن سنگ ‌ها با دقت بیشتر، شکستن سنگ‌ های بزرگتر یا سنگ‌ هایی که موقعیت خاصی دارند.

معایب: نیاز به تجهیزات خاص و تخصص بالا، ممکن است بیمار نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشد.

3. جراحی باز:

جراحی باز زمانی استفاده می ‌شود که سایر روش‌ ها مؤثر نبوده‌ اند یا سنگ‌ ها در محل‌ های خاصی قرار دارند که دسترسی به آنها دشوار است. در این روش، جراح برشی در پوست ایجاد کرده و سنگ‌ ها را از کلیه یا مجاری ادراری خارج می‌ کند.

ویژگی‌ها:

• برای سنگ ‌های بسیار بزرگ یا سنگ ‌هایی که در بخش ‌های مشکل ‌تری قرار دارند، استفاده می ‌شود.
• معمولاً در مواقعی که دیگر روش‌ ها پاسخگو نبوده ‌اند.

مزایا: ممکن است برای سنگ‌های خیلی بزرگ یا پیچیده بهترین گزینه باشد.

معایب: به دلیل نیاز به برش‌های بزرگ، دوران نقاهت طولانی ‌تر، احتمال خونریزی و عفونت بیشتر است.

 

4. نفرولیتوتومی Percutaneous (PCNL):

 

شرح روش: این روش برای سنگ‌های بزرگ کلیه به کار می‌رود که از طریق پوست و با استفاده از یک لوله نازک وارد کلیه می‌شود. سنگ‌ها با استفاده از ابزارهای خاص شکسته و یا خارج می‌شوند.

ویژگی‌ها:

• مناسب برای سنگ‌های بزرگتر از ۲ سانتی‌متر.
• معمولاً تحت بی‌هوشی عمومی انجام می‌شود.

مزایا: این روش برای سنگ‌های بزرگ که نمی‌توان آنها را با دیگر روش‌ها درمان کرد، مؤثر است.

معایب: نیاز به بستری شدن در بیمارستان، خطر عفونت و خونریزی، دوران نقاهت طولانی ‌تر.

 

5. روش‌ های دارویی:

 

در برخی موارد، سنگ‌ های کلیه می ‌توانند با استفاده از داروهای خاص مانند داروهایی که باعث شل شدن عضلات مجاری ادراری می ‌شوند، درمان شوند. این داروها معمولاً برای سنگ‌های کوچک ‌تر و زمانی که سنگ‌ها به راحتی در حال حرکت هستند، به کار می‌روند.

RIRS (Retrograde Intrarenal Surgery)یک روش جراحی کم ‌تهاجمی است که برای درمان سنگ ‌های کلیه و مجاری ادراری به کار می ‌رود. این تکنیک معمولاً برای برداشتن سنگ ‌هایی که در قسمت‌ های پایینی دستگاه ادراری (مثل حالب) قرار دارند، به کار می ‌رود. در روش RIRS، از یک اندوسکوپ ( یورتروسکوپ های فلکسیبل) که از طریق مجرای ادراری وارد بدن می ‌شود، استفاده می ‌شود تا سنگ‌ ها به طور دقیق و بدون نیاز به برش‌ های بزرگ توسط فیبر لیزری شکسته شده و خارج شوند. در صورت نیاز، سنگ‌ های شکسته ‌شده با استفاده از ابزارهای خاصی از داخل کلیه خارج می‌ شوند.

 

دوران نقاهت: به دلیل اینکه در این روش نیازی به برش ‌های بزرگ نیست، دوران نقاهت معمولاً کوتاه ‌تر از جراحی‌ های باز است. بیماران می ‌توانند معمولاً پس از مدت زمان کوتاهی به فعالیت‌ های روزمره خود بازگردند.

 

مزایای RIRS نسبت به سایر روش‌های درمانی:

 

کم ‌تهاجمی: این روش نیازی به برش ‌های بزرگ ندارد و از طریق اندوسکوپ انجام می ‌شود.
میزان موفقیت بالایی دارد: در از بین بردن سنگ‌های کلیه، به ویژه سنگ‌هایی که در اعماق کلیه یا لگنچه کلیه قرار دارند، موفقیت بالایی دارد.

دقت بالا: با استفاده از اندوسکوپ، جراح می ‌تواند به ‌طور دقیق سنگ‌ها را شناسایی کرده و آنها را از بین ببرد.

دوران نقاهت کوتاه ‌تر: به دلیل اینکه فرایند کم ‌تهاجمی است، بیماران معمولاً به سرعت بهبود می‌ یابند.

کاهش خطر عفونت و خونریزی: به دلیل عدم نیاز به برش‌های بزرگ، خطر عفونت و خونریزی کمتر از جراحی‌های باز است.

چه زمانی عمل RIRS مورد نیاز است؟

• اندیکاسیون های جراحی RIRS به طور کلی مربوط به وجود سنگ‌های کلیه است که نمی‌توانند به طور طبیعی یا با کمک دارو از طریق دستگاه ادراری عبور کنند. جراحی RIRS ممکن است برای بیمارانی توصیه شود که:

  سنگ‌های کلیه بزرگ: سنگ ‌هایی که قطر آنها بیش از 1 و کمتر از 2 سانتی متر است ممکن است به طور طبیعی نتوانند از مجرای ادراری عبور کنند و برای برداشته شدن ممکن است نیاز به مداخله جراحی داشته باشند.

• سنگ‌ هایی که در کلیه قرار دارند: سنگ ‌هایی که در اعماق کلیه یا لگنچه کلیه قرار دارند ممکن است با جراحی سنتی یا سنگ‌شکنی به سختی قابل دسترسی باشند و عمل RIRS ممکن است گزینه بهتری باشد.
• بیمارانی که نمی‌توانند سایر روش‌های جراحی را انجام دهند: بیمارانی که نمی‌توانند تحت عمل جراحی سنتی یا سایر روش‌های کم تهاجمی قرار گیرند، ممکن است کاندید های خوبی برای جراحی RIRS باشند.
• سنگ‌ های کلیوی مزمن: بیمارانی که سابقه سنگ‌ های کلیوی مکرر یا مزمن دارند، ممکن است از جراحی RIRS برای برداشتن سنگ ‌های موجود و جلوگیری از تشکیل سنگ ‌های آینده بهره ببرند.

  بعد از انجام جراحی RIRSچه نکاتی توسط بیمار باید رعایت شود؟

  حفظ آب بدن: بیماران باید مایعات زیادی بنوشند تا به خروج تکه ‌های سنگ باقیمانده کمک کرده و آب بدن را حفظ کنند.

مصرف داروها: آنتی بیوتیک ها و داروهای ضد درد برای جلوگیری از عفونت و کاهش درد تجویز می‌شود که بیمار باید مطابق دستور پزشک مصرف کند.

هماهنگی ویزیت  ‌های بعدی: قرار ملاقات‌ های منظم با اورولوژیست برای اطمینان از بهبودی کامل ضروری است.

استراحت کافی: بیماران باید استراحت کنند و تا چند روز پس از عمل از هرگونه فعالیت بدنی شدید خودداری کنند.

دنبال کردن رژیم غذایی: یک رژیم غذایی سالم و متعادل برای کمک به روند بهبودی توصیه می‌شود.

نظارت بر علائم: بیماران باید ادرار خود را از نظر خون کنترل کنند و هرگونه علائم غیرعادی مانند تب، لرز یا درد شدید را بلافاصله به پزشک خود گزارش دهند.

در نظر گرفت عوارض: بیماران باید از عوارض احتمالی مانند عفونت، خونریزی و انسداد آگاه باشند و هر گونه علائم را به ارائه دهنده مراقبت ‌های بهداشتی خود گزارش دهند.

چنانچه نیاز به مشاوره و درمان دارید توصیه میشود با پزشک متخصص کلیه و مجاری ادراری( اورولوژیست) در این باره صحبت کنید.