عفونت ادراری چیست؟
دستگاه ادراری که شامل کلیه ها، حالب ها، مثانه و پیشابراه می باشد، “عفونت ادراری” گفته می شود. باکتری ها که عامل اغلب موارد عفونت ادراری در زنان هستند، معمولا از طریق پوست یا رکتوم (قسمت انتهایی روده) وارد پیشابراه شده و از آن طریق در سایر قسمت های سیستم ادراری پخش می شوند. بیشترین موارد عفونت ادراری در زنان را عفونت های دستگاه ادراری تحتانی یعنی مثانه و پیشابراه (سیستیت) تشکیل می دهند. در صورت گسترش عفونت ادراری به کلیه ها (پیلونفریت)، اهمیت عفونت ادراری بیشتر شده و نیاز به درمان جدی تری می باشد. در مجموع هم بیشترین موارد عفونت ادراری را زنان تشکیل می دهند. اما این که عفونت ادراری در زنان چگونه درمان می شود، در ادامه مطلب به طور کامل توضیح داده شده است.
همان طور که گفته شد، عفونت ادراری در بانوان به دلیل آناتومی سیستم ادراری آن ها، بسیار شایع تر از مردان می باشد. اغلب زنان چندین نوبت ابتلا به عفونت ادراری را در طول زندگی خود تجربه می کنند. همچنین عفونت ادراری در زنان در اغلب موارد راحت تر هم درمان می شود.
مهم ترین علل شیوع عفونت ادراری در بانوان چیست؟
طول پیشابراه در زنان کوتاه تر می باشد، در نتیجه باکتری ها و عوامل عفونی مسیر کوتاه تر و راحت تری را جهت رسیدن به مثانه طی می کنند.
برخی روش های پیشگیری از بارداری مانند استفاده از دیافراگم یا اسپرم کش ها، ریسک عفونت ادراری در زنان را افزایش می دهد.
تغییرات هورمونی پس از یائسگی و کاهش سطح هورمون استروژن در بدن، ریسک عفونت ادراری در زنان را افزایش می دهد.
زنانی که از لحاظ جنسی فعال تر می باشند، موارد بیشتری از عفونت ادراری را در طی زندگی تجربه می کنند.
علل ایجاد عفونت مجاری ادراری در بانوان چیست؟
پس از ورود باکتری از طریق پیشابراه به مثانه، و تکثیر آن در مثانه، عفونت ادراری ایجاد می شود. همان طور که گفته شد، بیشترین علل ایجاد عفونت مجاری ادراری در زنان، عفونت های مثانه و پیشابراه هستند:
عفونت های مثانه (سیستیت): شایع ترین علت این نوع عفونت ادراری، باکتری به نام اشریشیا کلی (coli) می باشد. این باکتری معمولا در دستگاه گوارشی انسان دیده می شود. البته عفونت با سایر باکتری ها و قارچ ها نیز به صورت کمتر شایع ممکن است دیده شود. مهم ترین علت آن هم مربوط به آناتومی دستگاه ادراری زنان و کم بودن فاصله بین پیشابراه و مقعد می باشد.
عفونت مجرای پیشابراه (اورتریت): یکی دیگر از علل ایجاد عفونت مجاری ادراری در زنان، عفونت پیشابراه می باشد. با توجه به نزدیک بودن پیشابراه به مقعد و واژن در زنان، پخش شدن آلودگی و باکتری ها و ویروس ها مانند هرپس، کلامیدیا، گنوکوک و …، از این نواحی به مجاری ادراری شایع می باشد.
در چه کسانی عفونت ادراری بیشتر دیده می شود؟
از جمله مهم ترین علل عفونت مجاری ادراری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
سنگ کلیه
اختلالات مادرزادی مجاری ادراری
دیابت
نقص ایمنی
سوند ادراری
عمل جراحی اخیر اورولوژی
علائم عفونت ادراری در زنان چیست؟
گاهی عفونت های ادراری در بانوان بدون هیچ گونه علامت خاصی و تنها در یک آزمایش ادرار به طور اتفاقی کشف می شود. اما به طور کلی شایع ترین علائم عفونت ادراری در زنان عبارتند از:
سوزش ادرار
احساس فوریت در دفع ادرار
تکرر ادرار
کدر شدن رنگ ادرار
وجود خون در ادرار (ادرار قرمز یا صورتی رنگ می شود)
درد مبهم لگنی
علائم عفونت دستگاه ادراری تحتانی
به عفونت مثانه و پیشابراه، عفونت دستگاه ادراری تحتانی گفته می شود. علائم عفونت دستگاه ادراری تحتانی به طور اختصاصی تر شامل سوزش ادرار، احساس فشار در لگن، احساس ناراحتی در زیر شکم، تکرر ادرار، وجود خون در ادرار و کدر شدن رنگ ادرار هستند.
علائم عفونت دستگاه ادراری فوقانی
به عفونت کلیه ها، عفونت دستگاه ادراری فوقانی گفته می شود. همان طور که پیش تر نیز توضیح داده شد، عفونت های دستگاه ادراری فوقانی به مراتب خطرناک تر هستند، و نیاز به درمان های جدی تر و طولانی تری نیز دارند. از این رو شناخت علائم اختصاصی عفونت دستگاه ادراری فوقانی حائز اهمیت فراوان می باشد. اختصاصی ترین علائم عفونت دستگاه ادراری فوقانی عبارتند از:
تب بالا
لرز
تهوع و استفراغ
درد پهلوها یا پشت
عوارض عفونت ادراری در زنان؟
اگر درمان عفونت های ادراری در زمان صحیح و به درستی انجام نشود، احتمال بروز عوارض بالا می رود. مهم ترین عوارض عفونت ادراری در زنان عبارتند از:
عفونت ادراری راجعه (تجربه چندین نوبت عفونت ادراری در سال)
آسیب به کلیه ها
عدم درمان صحیح عفونت ادراری در زنان باردار، می تواند منجر به زایمان زودرس یا تولد نوزاد با وزن کمتر از حالت طبیعی باشد.
پخش شدن عفونت در خون
راه های پیشگیری از عفونت ادراری بانوان
با رعایت چند نکته بهداشتی ساده، به راحتی می توان مانع بروز بسیاری از موارد عفونت های ادراری شد. مهم ترین راه های پیشگیری از عفونت ادراری بانوان عبارتند از:
مصرف مایعات فراوان در طی روز: مصرف مایعات فراوان در طی شبانه روز باعث افزایش حجم ادرار می شود. افزایش دفعات ادرار کردن در طی روز باعث شستن باکتری ها از محل و مانع تجمع آن ها می شود.
شست و شوی ناحیه ادرار از سمت مجرای ادراری به سمت مقعد: با این روش مانع پخش شدن باکتری ها از مقعد و واژن به سمت مجاری ادراری می شویم.
بلافاصله پس از نزدیکی، ادرار کنید.
از محصولات زنانه مانند اسپری های دئودورانت یا پودرهای بهداشتی در ناحیه مجاری ادراری استفاده نکنید.
از روش های جلوگیری از بارداری مانند دیافراگم، اسپرم کش ها و کاندوم های بدون لوبریکانت استفاده نکنید.
تشخیص عفونت ادراری در زنان
جهت تشخیص عفونت ادراری در زنان، با توجه به شدت علائم و تعداد دفعات ابتلا به عفونت های ادراری در طی سال، و بستگی به نوع عفونت ادراری که دستگاه ادراری تحتانی یا فوقانی را درگیر کرده باشد، می توان از روش های تشخیصی زیر استفاده نمود:
آزمایش و کشت ادرار: جهت تهیه آزمایش ادرار، ابتدا قسمت اول ادرار را دور ریخته و قسمت میانی آن را جمع آوری می کنند. وجود گلبول سفید، گلبول قرمز و باکتری در ادرار، به نفع وجود عفونت ادراری می باشد.
تصویربرداری از مجاری ادراری: اگر به علت وقوع عفونت های ادراری راجعه، پزشک معالج شما شک به وجود اختلال در سیستم ادراری شما کند، با درخواست سونوگرافی، سی تی اسکن یا ام آر آی (MRI) می تواند سیستم ادراری شما را به طور کامل بررسی کند.
سیستوسکوپی: یکی دیگر از روش های تشخیص علت عفونت ادراری راجعه در زنان، سیستوسکوپی می باشد. در این روش با وارد کردن لوله ای بلند از طریق پیشابراه به داخل مثانه، که به ابتدای آن یک لنز متصل می باشد، می توان ساختار مثانه و پیشابراه را به طور کامل بررسی نمود.
درمان عفونت ادراری در زنان
جهت درمان عفونت ادراری در زنان بستگی به نوع آن ها (تحتانی یا فوقانی) و شدت علائم و نوع باکتری عامل آن تصمیم گرفته می شود. برای درمان عفونت مجاری ادراری فوقانی در زنان حتما باید از آنتی بیوتیک ها استفاده نمود. اما برای درمان عفونت ادراری تحتانی در زنان، در تمامی موارد نیاز به مصرف آنتی بیوتیک ها نمی باشد.